Na de usual suspects zwakken nu dus ook doorgaans minder kortzichtige geldverstrekkers hun duurzaamheidsambities af, onder de vlag van realiteitszin. Het Noorse staatsfonds was een van de eerste grote fondsen met ethische richtlijnen. Daarom is deze draai zo ontwrichtend: als zelfs de voorhoede op de rem gaat staan, verliest de hele transitie haar vaart.
Het effect van deze slappe ruggengraat bij zulke invloedrijke spelers moeten we niet onderschatten. In tegenstelling tot bijvoorbeeld BlackRock hadden zowel het Noorse staatsfonds als Bill Gates, die onlangs ook een draai maakte, een progressieve reputatie. Als zij nu ook duurzaamheidsdoelen gaan bagatelliseren, doet dit wat met het algehele gevoel van urgentie. Niet voor niets juichte Trump na de ommezwaai van Gates dat hij “de oorlog tegen de climate change hoax gewonnen had” en dat “Bill Gates eindelijk had toegegeven dat hij compleet verkeerd zat”. Burgers kunnen zo het idee krijgen te zijn voorgelogen over de klimaaturgentie.
Wanneer de voorwaarden om kapitaal te verstrekken steeds minder streng worden, kan bovendien de overtuiging verdwijnen dat een duurzame economie de toekomst is. Bedrijven zouden dan hun verduurzaming kunnen uit- of afstellen en hun investeringen weer meer richten op het laatste politieke weerbericht: fossiele waarden, korte termijn.
De knieval van Gates en de Noren heeft ook gevolgen voor de overgebleven progressieve geldverstrekkers die nog wél een strikt duurzaamheidsbeleid hanteren. Gelukkig zijn er nog genoeg financiers die vasthouden aan duurzaamheidscriteria. Maar als machtige poortwachters opzij stappen, komen zij steeds meer in de wind te staan. Het kan dan snel gaan: wat gisteren nog een absolute minimumeis was, geldt morgen als overtrokken idealisme.
Progressief kapitaal heeft alleen sturende kracht als het een eenduidig signaal afgeeft. Juist in tijden van politieke tegenwind is standvastigheid cruciaal. Wie in een storm te vaak met de wind meedraait, komt nooit vooruit.
Joeri de Wilde, Economist bij Triodos Bank
