Pensioenfondsen erkennen klimaatverandering als materieel financieel risico voor hun beleggingsbeleid. Wel zijn er nog duidelijke verschillen in de kwaliteit van de analyses die zijn ingediend bij De Nederlandsche Bank (DNB). Dat blijkt uit de aangeleverde analyses en de beantwoording van vragen door 41 fondsen aan DNB rondom duurzaamheidsrisico’s. Met het identificeren van de risico’s is een belangrijke stap gezet. Pensioenfondsen stellen beleid vast om die risico’s zo goed mogelijk en structureel te beheersen.
De analyse van DNB vond plaats op basis van de wettelijke bepalingen rond duurzaamheidsrisico’s zoals vastgelegd in artikel 143 Pensioenwet (Pw) en artikel 18 van het Besluit Financieel Toetsingskader pensioenfondsen (Besluit FTK).
Sector erkent belang van duurzaamheidsrisico’s
Uit de ingediende risicoanalyses blijkt dat veel fondsen klimaatverandering erkennen als materieel financieel risico. Ook maken fondsen een duidelijk onderscheid tussen fysieke en transitierisico’s. Ten slotte laten de risicoanalyses zien dat veel fondsen aandacht hebben voor governance, waaronder de betrokkenheid van bestuursorganen bij de analyse en besluitvorming.
Kwaliteit en diepgang verschillen
Het valt op dat er verschillen bestaan in de kwaliteit en diepgang van de door pensioenfondsen ingediende analyses. Waar sommige fondsen kiezen voor een uitgebreide aanpak met scenarioanalyses en expliciete materialiteitsbepaling, hanteren andere fondsen een meer algemene benadering. Deze verschillen hangen mede samen met de keuze voor de betrokken consultant. DNB signaleert kansen voor pensioenfondsen om zorgvuldig de consultant te selecteren die het beste aansluit bij hun specifieke behoeften en ambities op het gebied van duurzaamheidsrisicoanalyses.
Er zijn nog aandachtspunten: blootstelling, scenario’s en systeemrisico’s
Niet alle fondsen voeren momenteel een blootstellingsanalyse uit op een gedetailleerd niveau, zoals sectoren, regio’s of assetklassen. Hierdoor blijft onduidelijk of geïdentificeerde risico’s materieel zijn voor de eigen portefeuille. DNB benadrukt dat pensioenfondsen de verantwoordelijkheid dragen om deze risico’s adequaat te beheersen en dat een gedegen blootstellingsanalyse daarbij een essentieel instrument vormt.
De Klimaat en natuurgids benoemt het combineren van een top-down omgevingsbenadering met een bottom-up risicoanalyse om duurzaamheidsrisico’s in kaart te brengen als een good practice. Een praktische invulling hiervan is het koppelen van bottom-up analyses, zoals ESG-scores of key risk indicatoren, aan de eigen beleggingen. Dit kan pensioenfondsen ondersteunen bij het verkrijgen van meer inzicht in de blootstelling aan duurzaamheidsrisico’s binnen de eigen portefeuille.
Daarnaast kunnen, zoals ook benoemd in de good practices vanuit de Klimaat- en natuurgids, pensioenfondsen als langetermijninvesteerders hun risicobeheersing verder optimaliseren door gebruik te maken van meerdere scenario’s, tijdshorizonnen en granulariteitsniveaus (zoals sector- en regioblootstellingen). Dit kan het inzicht in duurzaamheidsrisico’s versterken door rekening te houden met de verschillen in impact van fysieke- en transitierisico’s per tijdshorizon en scenario. DNB wijst daarom op de waarde van het maken van onderscheid tussen fysieke en transitierisico’s en het kritisch beoordelen van de aannames bij de gekozen scenario’s en tijdshorizonnen.
Tot slot kunnen duurzaamheidsrisico’s worden beschouwd als systeemrisico’s. In sommige gevallen wordt diversificatie door pensioenfondsen genoemd als argument om duurzaamheidsrisico’s niet als materieel te beschouwen. DNB benadrukt dat traditionele diversificatie, zoals spreiding over sectoren of regio’s, minder effectief kan zijn bij systeemrisico’s zoals klimaatverandering. Sectoren kunnen immers gelijktijdig geraakt worden door klimaatschokken. Door niet alleen geografisch, maar ook op duurzaamheidsdimensies te spreiden, vergroten fondsen hun veerkracht tegen cascade-effecten en systeemrisico’s.
Hoe nu verder?
Tijdens een rondetafelsessie in juni 2025 onderstreepte DNB het belang van het expliciet maken en kritisch evalueren van aannames. Het nieuwsbericht dat naar aanleiding van deze sessie is opgesteld, is hier te vinden. DNB heeft daarnaast een individuele terugkoppeling gegeven aan elk pensioenfonds dat een risicoanalyse heeft aangeleverd.
DNB waardeert de inspanningen die pensioenfondsen leveren om deze risico’s structureel te verankeren in hun risicobeheer. Ook in een periode van grote veranderingen, zoals de implementatie van de Wet Toekomst Pensioenen, blijft het van belang om aandacht te houden voor duurzaamheidsrisico’s. DNB blijft hierover graag in gesprek met de sector en ondersteunt pensioenfondsen bij het verder versterken van hun aanpak.
