Impact beleggen, wat als doel heeft om naast een meetbare, positieve impact op de maatschappij en het milieu ook een positief rendement te generen, kent vele uitdagingen. Het is een veelbesproken, groeiende vorm van beleggen, met een enorm potentieel: de wereld verbeteren en mensen de financiële rendementen leveren die bijdragen aan het bereiken van hun doelen. Maar marktpartijen weten nog niet goed hoe ze met deze vorm van beleggen om moeten gaan. Velen ervaren dat meetbaarheid van maatschappelijke rendementen moeilijk is. Tegelijkertijd staren ze zich daar blind op, waardoor andere uitdagingen onderschat worden. Uitdagingen die, als ze het hoofd worden geboden, tot een verandering van mindset en methoden kunnen leiden en daarmee impact beleggen tot een succes kunnen helpen maken.
De eerste en meest fundamentele uitdaging is dat impact beleggen gaat over verandering: het bewerkstelligen van een transitie naar een duurzamere economie en samenleving. Iets wat dient te gebeuren terwijl onze instituties (inclusief de financiële sector) juist zijn ingesteld op het onderhoud en behoud van het bestaande systeem. Daarop zijn de bestaande organisatiestructuren, prikkels en besluitvormingsprocessen gericht. Met wezenlijke verandering kunnen ze niet goed uit de voeten.
Een tweede uitdaging is dat impact beleggen (buiten private equity) nog als nieuw en onbekend wordt ervaren, waardoor er (nog) geen gedeelde definitie is, terwijl er al vele vooroordelen gevormd zijn. Een van deze vooroordelen is dat het noodzakelijk over kleine investeringen met lage rendementen zou gaan. Een ander vooroordeel is dat er zeer beperkende ethische eisen zouden worden gesteld (wat niet nodig is), waardoor het belegbaar universum zeer klein wordt, wat als resultaat vaak relatief lage rendementen met zich mee brengt. In de praktijk laat NN IP met de impact strategie zien dat er voldoende keuze is en de rendementen zeer goed kunnen zijn, doordat wij ons niet richten op uitsluiting, maar op positieve identificatie van de vele bedrijven die de wereld verbeteren.
De derde uitdaging is dat data en rapportage over impact beleggen minder ontwikkeld zijn dan bij regulier duurzaam beleggen. Dat maakt het een vergelijking tussen fondsen en evaluatie van fondsen ingewikkelder
De vierde uitdaging ligt in de complexiteit van beleggingswaardeketens: er komen vele partijen aan te pas voordat men tot een investering kan overgaan. Denk hierbij aan partijen zoals vermogensbeheerders, toezichthouders, ratings agencies, pensioenfondsen en consultants. Coördinatie tussen en binnen deze partijen is ingewikkeld en in de onderlinge communicatie worden fondsen vaak tot enkele kerncijfers teruggebracht, waarbij belangrijke nuance verloren gaat. Dat is niet bevorderlijk voor visionaire keuzes en verandering. De standaardkeuze is tegenwoordig om te beleggen in indexfondsen, waardoor je in ieder groot bedrijf belegt, ook in diegene die maatschappelijk ongewenste effecten opleveren, zoals aantasting van de ongezondheid. Dit komt de maatschappelijke rol van het financiële systeem niet ten goede.
Uitdagingen aangaan
Een typische reflex is het vragen om meer regels, maar dat kan verlammend werken, vooral als die extra regels zeer gedetailleerd zijn zonder een breder kader van principes en doelen. Een structurele verandering in mindset is essentieel. Dienovereenkomstige veranderingen in structuren en besluitvormingsprocessen volgen dan wel.
Samenwerken is een belangrijk onderdeel om tot gedeelde definities en betere data te komen. Tenslotte hoeft niet iedereen zelf het wiel uit te vinden (of nog erger: daarop te wachten). Gelukkig zijn er al veel initiatieven in deze richting, hoewel deze vaak minder bureaucratisch en gescheiden van de daadwerkelijke investeringsbeslissingen zijn. Mijn advies: ga terug naar de basisvragen waar we het allemaal voor doen. Voor impact beleggen is die vraag eenvoudig: draagt de investering bij aan de transitie naar een betere wereld?
Willem Schramade, Senior Portfolio Manager Impact Investing bij NN Investment Partners
