(Gepubliceerd in Het Financieel Dagblad op 12 december 2002).
– ‘De armen zijn de grootste opkomende markt in de wereld.’ Vijay Mahajan, directeur van de Indiase Basix Bank, kijkt doordringend. Hij is ervan overtuigd dat het in het commerciële belang is van westerse bedrijven en banken om in armen te investeren.
Basix Bank is een van de microkredietinstellingen waarin het nieuwe maatschappelijk beleggingsfonds van de Triodos Bank belegt. Triodos heeft voor de feestelijke lancering van het fonds directeur Vijay Mahajan uitgenodigd om aan een groot publiek te vertellen hoe belangrijk microkrediet is voor een verbetering van het leven van miljoenen mensen in ontwikkelingslanden. Nu nog verstrekken ontwikkelingsorganisaties als Novib, Hivos, Cordaid en FMO leningen aan deze instellingen, die het vervolgens weer in partjes van $ 50 en $ 100 aan de armste armen van de wereld geven.
Maar het Triodos Fair Share Fund gaat naast het verstrekken van leningen ook een belang nemen in microkredietinstellingen in Latijns- Amerika, Afrika en Azië. Hoewel de microkredietinstellingen zelf aan hun klanten een rentepercentage van gemiddeld 20% in rekening brengen, verwacht beheerder Marilou van Goldstein Brouwers een rendement tussen de 2 en 4%. Het is daardoor vooral geschikt voor de idealistische belegger die ook nog een beetje rendement waardeert. Triodos mikt op particuliere beleggers en vermogende stichtingen.
Het Fair Share Fund is een gesloten fonds. Van Goldstein Brouwers verwacht dat Triodos bij de emissie zo’n euro 6 mln zal ophalen. ‘Daarna hopen we elk jaar met zo’n euro 3 mln à euro 4 mln te groeien, maar dat is erg afhankelijk van de fiscale omstandigheden.’ De fiscale vrijstelling voor groen beleggen is hersteld, er is echter nog geen goedkeuring voor een fiscale regeling voor sociaal- ethisch beleggen . Van Goldstein Brouwers: ‘Paars 2 had weliswaar de regeling al goedgekeurd, maar nog niet voorgelegd aan Brussel. Toen het nieuwe kabinet kwam en onmiddellijk voorstelde om de fiscale vrijstellingen voor maatschappelijke beleggingen af te schaffen, hebben de ministeries van ontwikkelingssamenwerking en Financiën geen moeite meer gedaan om de sociaal-ethische regeling aan te melden bij de Commissie. Met een beetje geluk kunnen we volgend jaar mei beginnen met de emissie.’
De kwaliteit van de microkredietinstellingen wordt gecontroleerd door zeven zogenoemde investment officers, die in totaal veertig banken bezoeken. Het zijn allemaal banken, vertelt Van Goldstein Brouwers. Dat betekent dat ze allemaal een bankvergunning hebben en dat ze onder verantwoordelijkheid van de centrale bank van hun land vallen. Maar ze waarschuwt dat het fonds een hoog risico heeft. ‘Vorig jaar was er een grote natuurramp in El Salvador en dan valt er door de arme mensen daar niets meer te verdienen, laat staan terug te betalen. Of een regering stelt zomaar een maximum aan de rente op leningen en microkredietinstellingen moeten nu eenmaal een hoge rente vragen.’
Directeur Mahajan rekent voor dat zijn bank op leningen met een hoog risico en hoge transactiekosten 24% rente vraagt. Het laagste tarief is 18%. Ondanks de hoge rente is het percentage dubieuze debiteuren relatief laag. ‘We krijgen 75% van onze leningen terug in een jaar. Als na twee jaar nog steeds niet alle terugbetalingen binnen zijn, schrijven we de lening af, maar vaak betalen de klanten toch nog hun lening terug met vertraging.’
Microkrediet wordt beschouwd als een belangrijke bijdrage aan de oplossing van het armoedeprobleem. Mahajan vindt dat het niet overdreven moet worden. ‘Armoede kan alleen maar opgelost worden door een combinatie van inspanningen van de overheid, bedrijven en de mensen zelf. De overheid moet zorgen voor infrastructuur, voor goede gezondheidszorg en onderwijs. Het individu kan slechts een begin maken met de verbetering van zijn levensomstandigheden. Bedrijven moeten investeren en zorgen voor werkgelegenheid. De ondernemingen moeten de armen gewoon gaan zien als een enorme markt van miljarden mensen. Dat is in hun eigenbelang.’
Marleen Janssen Groesbeek
